Ketamina to związek chemiczny o bezpiecznym profilu i wysokiej skuteczności działania. Jest powszechnie używany w medycynie od 1970 roku, a od 1985 roku widnieje na liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Liczne badania kliniczne wykazały, że ketamina wykazuje działanie terapeutyczne w leczeniu lekoopornej depresji, zespole stresu pourazowego, zaburzeń lękowych, nerwicy natręctw i innych schorzeniach o podłożu psychiatrycznym. W przeciwieństwie do standardowo wykorzystywanych substancji aktywnych, w tym z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny (SSRI), działanie ketaminy jest bardzo szybkie i to już po pojedynczej dawce. Jest to szczególnie ważne w tych zaburzeniach nastroju, którym towarzyszą myśli samobójcze.

Ketamina jest zatwierdzona przez Europejską Agencję Leków w celach anestetycznych (tzw. do usypania w trakcie operacji chirurgicznej). Jednakże może być ona legalnie przepisywana przez lekarzy jako tzw. lek off-label. Oznacza to, że substancja czynna jest stosowana jako wzmocnienie leczenia standardowego. Wiele z obecnie stosowanych leków onkologicznych zalicza się do grupy off-label. Warto podkreślić, że uzyskanie zatwierdzenia Europejskiej Agencji Leków wymaga wieloletnich badań klinicznych i wysokich nakładów finansowych, co zajmuje naukowcom wiele lat.

Tak. Dożylny wlew ketaminy odbywa się w gabinecie lekarskim, w komfortowych dla pacjenta warunkach.

Aby poddać się zabiegowi, nie jest wymagane skierowanie od psychiatry. Konsultacja z lekarzem odbywa się w gabinecie lub online. Na podstawie wywiadu z pacjentem lekarz podejmuje decyzję o możliwości przeprowadzenia terapii ketaminą.

Wiele zależy od stopnia zaawansowania choroby. Zaleca się rozpocząć leczenie za pomocą leków konwencjonalnych i psychoterapii. Leczenie depresji lekoopornej lub ciężkiej postaci choroby najczęściej przeprowadzane jest przy użyciu terapii elektrowstrząsowej, przezczaszkowej stymulacji i ketaminy. Dożylne wlewy ketaminy są rekomendowane w szczególności pacjentom z ciężkimi postaciami depresji objawiającymi się myślami samobójczymi i opornymi na standardowe leczenie farmakologiczne.

Na wstępnie warto pamiętać o tym, że każda postać depresji wymaga leczenia. Pacjenci, którzy zgłaszają się na terapię za pomocą ketaminy w większości przypadków nie odpowiedzieli pozytywnie na antydepresanty, a także leczenie elektrowstrząsami i przezczaszkową stymulację. Doświadczenie kliniczne pokazuje, że skuteczność podania ketaminy oscyluje w granicy 70%-75%. Już po jednorazowej dawce pacjenci odczuwają poprawę nastroju.

Wlew zajmuje od 30 do 60 minut.

Podczas zabiegu w gabinecie obecny jest lekarz. W trakcie wykonywania wlewu monitorowanych jest kilka podstawowych parametrów, w tym ciśnienie tętnicze krwi, tętno, a także saturacja krwi. Podczas zabiegu można rozmawiać lub odpoczywać z zamkniętymi oczami.

Zakłada się, że już po pierwszym wlewie ketaminy pacjent odczuje dużą różnicę w samopoczuciu. Rekomenduje się jednak przyjęcie 6 wlewów dożylnych wykonanych w trakcie 12 dni. Taka częstotliwość zwiększa efekt działania ketaminy na poprawę plastyczności tkanki nerwowej – rozrost synaps i dendrytów. Pacjenci mogą ponownie skorzystać z zabiegu, zawsze wtedy, gdy poczują taką potrzebę. Średni czas utrzymywania się efektów leczenia wynosi od 4 do 6 tygodni. Jest to jednak kwestia bardzo indywidualna. Czasami pacjenci odczuwają na tyle dużą poprawę, że zgłaszają się na ponowny wlew dopiero po upływie kilku miesięcy.

Większość pacjentów odczuwa łagodne rozkojarzenie podczas dożylnego wlewu ketaminy. Jednakże opisywane doświadczenia są raczej przyjemne i dobrze tolerowane. Jeżeli pacjent zgłasza dyskomfort, staramy się dopasować takie parametry wlewu, które zminimalizują nieprzyjemne odczucia. Po ok. 15 minutach po zakończeniu zabiegu pacjenci na ogół deklarują jasność myślenia i lepsze samopoczucie.

Dożylny wlew ketaminy jest całkowicie bezbolesny. Na początku można odczuć lekkie ukłucie, co związane jest z rozpoczęciem podawania ketaminy.

Pacjenci stoją przed wyborem dwóch metod leczenia za pomocą ketaminy. Pierwszą z nich jest podanie dożylne, a drugą użycie aerozolu donosowego (Spravato). Zdecydowana większość klinicystów rekomenduje wykorzystanie sposobu dożylnego. Czym jest to uargumentowane? Wybór dożylnego podania ketaminy jest podyktowany przede wszystkim chemiczną strukturą postaci donosowej. Postać racemiczna (czyli podawana dożylnie) jest używana jako środek anestetyczny od wielu dekad w szpitalach i klinikach na całym świecie. Wskazuje to na jej bezpieczeństwo i skuteczność. Racemiczna ketamina składa się z dwóch izomerów: r-ketaminy i s-ketaminy. Jeszcze do niedawna badacze nie byli pewni, który z nich jest aktywna biologicznie i tym samym bardziej efektywna w leczeniu. Obecnie jednak wiadomo, że oba z nich są kluczowe do osiągnięcia pozytywnych efektów terapii. W składzie aerozolu donosowego (Spravato) obecny jest tylko jeden izomer – s-ketamina, co z miejsca czyni go nieco mniej efektywnym niż wlew dożylny ketaminy. Drugi ważny argument dotyczy sposobu podania, czyli administracji substancji czynnej. W przypadku dożylnego wlewu lekarz dokładnie określa dawkę i może ją kontrolować. Użycie sprayu donosowego jest nieco bardziej skomplikowane, ponieważ ciężko przewidzieć, ile substancji czynnej zostanie zaabsorbowanej, jak szybko zacznie ona działać, co jest zależne od wielu czynników indywidualnych. Część ketaminy może zostać rozpylona w powietrze, na podłogę lub trafić do gardła, co uniemożliwia ocenę skuteczności leczenia. Ponadto, leczenie Spravato na ogół wymaga jednoczesnego przyjmowania leków z grupy SSRI. W przypadku dożylnego podania ketaminy jednoczesna farmakoterapia nie jest wymagana. Ostatecznie, leczenie Spravato jest bardziej kosztowne, co jest związane z wysokimi nakładami finansowymi związanymi z wprowadzeniem leku na rynek.

Chwilę pod infuzji można czuć się lekko „skołowaym”. Część pacjentów odczuwa lekkie zmęczenie utrzymujące się kilka godzin od zakończenia terapii. Jednakże objawy te ustępują na ogół bardzo szybko, a po kolejnych wlewach są znacznie mniej odczuwalne lub w ogóle się nie pojawiają. Z powyższego powodu po zabiegu przeciwwskazane jest prowadzenie pojazdów i maszyn oraz wykonywanie innych ryzykownych czynności przez 12 godzin.

Tak. Do grupy substancji czynnych, które mogą wpływać na działanie ketaminy, zaliczają się benzodiazepiny, w tym alprazolam, klonazepam i lorazepam. Jest to szczególnie widoczne w przypadku codziennego ich stosowania w dużych dawkach. Lamotrygina w dawce powyżej 150 mg/dziennie może hamować skuteczność działania ketaminy. W związku z tym niezwykle ważne jest poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych przewlekle lekach.

Nie jest to konieczne. Leki antydepresyjne, w tym SSRI nie wpływają na mechanizm działania ketaminy.

Praktycznie żadne. Zaleca się jednak kontrolowanie ciśnienia tętniczego krwi i tętna, co jest monitorowane podczas zabiegu.

Pacjenci na całym świecie od wielu lat leczeni są za pomocą dożylnych wlewów ketaminy i nie zaobserwowano ryzyka uzależnienia od tej substancji. Związek ten od dekad był używany jako środek anestetyczny i jest zatwierdzony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako całkowicie bezpieczny. Jedyne ryzyko istnieje w przypadku samodzielnego przyjmowania dużych dawek ketaminy, poza kontrolą lekarską.

Nie ma takich wskazań, jednakże jest ona mile widziana. Ponieważ po podaniu ketaminy nie wolno prowadzić pojazdów, dobrze jest zadbać o transport do domu.

Zaleca się powstrzymanie od jedzenia na 2 godziny przed planowanym zabiegiem.

Tak, gabinet jest wyposażony w Wi-Fi. Niektórzy pacjenci korzystają z telefonów lub laptopów podłączonych do słuchawek. Dopuszczone jest słuchanie muzyki podczas wykonywania zabiegu. Jednakże ze względów bezpieczeństwa odradzamy wykonywania rozmów telefonicznych, mailowania i wykonywania innych czynności na laptopach oraz smartfonach.